Vorig jaar zamelde Ivago in heel Gent nog 2.482 ton zwerfvuil in. Het is dweilen met de kraan open, zeker als het mooi weer is. 'Daarom hebben we aan de Vlaamse en federale overheid gevraagd om statiegeld in te voeren voor blikjes en PET-flessen', zegt de Gentse schepen van Milieu Tine Heyse (Groen). 'Het zou onze strijd tegen zwerfvuil vergemakkelijken. Als iets waarde heeft en als de mensen er geld voor kunnen krijgen, zullen ze minder geneigd zijn om het op de grond te gooien. Hoe we dat organiseren, valt nog te bezien. Je kan automaten voor leeggoed plaatsen, zoals die voor glazen flessen in de supermarkten. Het systeem bestaat in Nederland en Duitsland. En daar werkt het.'
'Als je statiegeld vraagt, zou je die berg verpakkingsafval zeker kunnen verminderen', zegt Christof Delatter, diensthoofd afvalbeleid van de Vereniging van Vlaamse Steden en Gemeenten (VVSG). 'Maar het is geen oplossing voor het andere zwerfvuil, zoals snoepverpakking. Vraag is of de kosten voor de selectieve inzameling, die je hierop moet afstemmen, opwegen tegen de winst. Wij pleiten daarom niet resoluut voor het invoeren van statiegeld. Het klopt wel dat steden en gemeenten nu opdraaien voor het opruimen van het vele zwerfvuil. Het zou logisch zijn dat die kosten worden doorgerekend bij de aankoop van alle verpakkingen. Wie zulke verpakkingen koopt, betaalt dan mee voor de opruiming.'
Tomra Systems is wel voorstander van statiegeld. Logisch, want het bedrijf brengt automaten voor alle soorten leeggoed op de markt. Met de 'ecosquad', een mobiele automaat, probeert het beleidsmakers voor het idee te winnen. 'Vorig weekend hebben we de ecosquad ingezet op een muziekfestival in Edegem. Wie er zijn leeggoed in gooit, krijgt een coupon en kan zo punten verzamelen om een nieuw blikje cola of een T-shirt te krijgen', zegt commercieel directeur Dirk Punnewaert. 'De mogelijkheden zijn eindeloos.'
'De ecosquad is een publiciteitsstunt, maar feit is dat veel afval nu niet in de PMD-zak belandt. Rij langs snelwegen en kijk in de bermen. Tachtig procent van het afval dat er ligt, zijn blikjes en PET-flesjes. Als je statiegeld invoert, moet je al hard werken om meer te verdienen dan met het ophalen van al dat afval. En als er mensen zijn die het zich toch nog kunnen permitteren om een blikje weg te gooien, dan zal er altijd wel iemand zijn die na hen het blikje opraapt.'
Het idee van statiegeld voor blikjes en PET-flesjes is niet nieuw en leeft in veel steden waar opruimacties nodig zijn om de straten weer proper te maken.
Het Brussels Gewest dacht er al over na. Ook in Wallonië zien ze er volgens Punnewaert het belang van in. 'Maar het heeft geen zin als je het systeem niet overal in het land invoert', zegt hij. Als slechts één gewest de maatregel invoert, zou er afvaltoerisme ontstaan. Bovendien bestaat er zoiets als het 'samenwerkingsakkoord verpakkingsafval' tussen de drie gewesten, wat betekent dat zij een maatregel hoe dan ook samen moeten invoeren, zegt de VVSG.
Meer dan sensibiliseren kunnen steden en gemeenten voorlopig dus niet doen. En een GAS-boete geven. 'Maar verbaliseren is moeilijk', zegt schepen Heyse. 'Je moet iemand al op heterdaad betrappen, en dan nog kan de betrokkene zeggen dat hij het blikje even uit zijn handen heeft gelegd om het later in de vuilnisbak te gooien.'
