'De laatste weken werden we overspoeld met berichten over de Russische boycot op Europese landbouwproducten', zegt Heyse. 'Ten gevolge van deze boycot werd in Vlaanderen de vernietiging van duizenden tonnen lekkere appels en peren 'gesubsidieerd'. Het regende ? meestal terecht - verontwaardigde reacties over de absurditeit van deze maatregel. 'Daarbij werd echter vaak voorbij gegaan aan het feit dat de massale voedselverspilling een dagelijks terugkerend fenomeen is dat inherent is aan ons voedselsysteem en dat bovendien in elke schakel van de voedselketen plaatsvindt: bij de oogst, het transport, de verwerking, de distributie, de horeca en catering, en bij de consumenten. Het totale voedselverlies en de nevenstromen in de voedselketen in Vlaanderen wordt geschat op 314 tot 372 kg per capita.

Te geblutst

'Dagelijks worden er tonnen groenten, fruit, en aardappelen uit de supermarkten geweerd, simpelweg omdat ze niet voldoen aan de normen. Ze zijn te klein, te groot, te krom, te gevlekt of te geblutst. Maar ze smaken nochtans wel even lekker. Onze voedselverspilling is compleet waanzinnig. Eén derde van wat we als consument kopen, gooien we weg. En dat terwijl er in Europa nog zo'n 43 miljoen mensen voedselarmoede riskeren. Ethisch en sociaal gezien is het dus compleet onverantwoord om zoveel voedsel te verspillen. Maar ook ecologisch gezien is de voedselverspilling waanzin. Mochten alle wereldwijde voedseloverschotten een land voorstellen, het zou de derde grootste uitstoter van CO2 ter wereld zijn.

'Ten slotte is er ook nog de economische waanzin van voedselverspilling; het jaarlijkse financiële verlies ten gevolge van voedselverspilling in België wordt op 1,4 miljard euro geschat!

Kwetsbaar

'Het toont de kwetsbaarheid aan van een te rigide voedselsysteem dat onvoldoende geschikt is om in te spelen op een flexibele vraag naar landbouwproducten. Een voedselsysteem dat onvoldoende inzet op kleinschalige landbouwinitiatieven.

'Olivier De Schutter, tot voor kort speciaal rapporteur van de Verenigde Naties over het recht op voedsel, benadrukt in zijn finale rapport het belang van een shift naar een meer duurzaam en veerkrachtig voedselsysteem. In het bewerkstelligen van deze transitie ligt volgens De Schutter ook een belangrijke verantwoordelijkheid bij de lokale overheden.

'Een sleutelfactor hierbij is het herontwikkelen van lokale, gedecentraliseerde en meer flexibele voedselsystemen. Dit moet voedselproducenten in staat stellen om hun producten op lokale markten af te zetten zonder daarbij afhankelijk te zijn van grote ? vaak buitenlandse ? afkopers.

'Momenteel zijn duizenden trotse landbouwers het slachtoffer van deze afhankelijkheid en moeten ze met lede ogen toezien hoe hun kwaliteitsproducten vernietigd worden.

Voedselverspilling

'Om die redenen werd in Gent de stedelijke voedselstrategie 'Gent en Garde' ontwikkeld, waarbinnen we het lokale voedselsysteem zoveel mogelijk trachten te verduurzamen en inzetten op duurzaam, lokaal geproduceerd voedsel. Daarbij trekken we ook ten strijde tegen de nutteloze voedselverspilling.

'Zo wordt op 20 september, samen met tientallen partners en topchefs het 'Niets Is Verloren festival' georganiseerd. Op die dag kunnen 5000 mensen aanschuiven voor een gratis voedseloverschottenbanket, geserveerd op basis van voedsel dat anders afval zou worden.

'Dat quasi moeiteloos zoveel overschotten bijeen gebracht kunnen worden, toont aan dat er iets grondig fout zit in ons gangbare voedselsysteem. Dat zoveel organisaties de handen in elkaar slaan voor een dergelijk initiatief, toont aan dat er een groot draagvlak is om hier iets aan te doen. Dit zien we in Gent graag gebeuren.

'Niet alleen met gelijkaardige sensibiliserende acties willen we het verschil maken, maar ook met structurele maatregelen: we gaan op zoek naar alternatieve trajecten voor het herwaarderen van voedseloverschotten, nieuwe afzetmarkten, een betere verwerking van voedsel ...

Doggy bag

'Dit najaar lanceert de stad Gent in samenwerking met restaurantuitbaters bovendien een overschotdoos naar het Amerikaanse 'doggy bag'-concept. De peren zeggen ons dus niet alles. De recente crisis drukte ons met de neus op de feiten dat het huidige voedselsysteem kwetsbaar is door haar afhankelijkheid van grote buitenlandse afzetmarkten.

'De perencrisis zegt echter weinig over hoe het huidige voedselsysteem leidt tot dagdagelijks standaard voedselverspilling, dat zowel vanuit economisch, sociaal als ecologisch oogpunt onaanvaardbaar is.

'De recente crisis en de waanzin van de aan het voedselsysteem inherente voedselverspilling leert ons wel dat de noodzakelijke shift naar een meer duurzaam voedselsysteem een zaak is die ons allen aanbelangt: hogere overheden zoals Europa, producenten, handelaars, consumenten ? maar ook lokale overheden.

Schepen Tine Heyse ? stad Gent
Schepen van Milieu, Klimaat, Energie en Noord-Zuid